Tanzania inaendelea kuboresha mfumo wa elimu kwa kuhakikisha kuwa kila mtoto anafundishwa na mwalimu aliyehitimu na mwenye weledi. Moja ya mikakati ya kufanikisha azma hiyo ni kuimarisha mafunzo ya ualimu katika ngazi mbalimbali.
Ngazi ya cheti (Certificate in Teacher Education – CTE), inayojulikana pia kama Grade A Certificate, ni kiwango cha awali kwa wale wanaotaka kuwa walimu wa shule za msingi au elimu ya awali.
Makala hii inaeleza kwa kina sifa zinazohitajika kwa mwombaji anayetaka kujiunga na chuo cha ualimu ngazi ya cheti nchini Tanzania.
1. Maana ya Cheti cha Ualimu (Grade A Certificate)
Cheti cha Ualimu ni mafunzo ya miaka miwili yanayotolewa kwa vijana waliohitimu kidato cha nne (Form IV) kwa lengo la kuwaandaa kufundisha shule za msingi (darasa la I hadi VII) au elimu ya awali. Mafunzo haya yanatolewa katika vyuo vya serikali na binafsi vilivyosajiliwa na Mamlaka ya Elimu ya Ufundi na Mafunzo ya Ufundi Stadi (NACTVET).
2. Sifa za Kujiunga na Mafunzo ya Ualimu Ngazi ya Cheti
a) Elimu ya Awali
-
Mwombaji lazima awe amehitimu kidato cha nne (Form IV) kutoka shule yoyote inayotambulika na serikali ya Tanzania.
b) Ufaulu wa Masomo
-
Ufaulu wa angalau Daraja la Tatu (Division III) katika mtihani wa kidato cha nne.
-
Alama ya D au zaidi katika masomo yasiyopungua matatu (3), ambapo masomo hayo yanatakiwa kujumuisha:
-
Kiswahili au Kingereza (angalau moja kati ya haya ni lazima).
-
Somo lolote la Sayansi au Sanaa, kama vile Hisabati, Jiografia, Historia, Fizikia, Baiolojia, Kemia, Dini, Uraia au Biashara.
-
c) Umri wa Mwombaji
-
Umri wa mwombaji uwe kati ya miaka 17 hadi 30.
-
Hata hivyo, baadhi ya vyuo binafsi vinaweza kupokea waombaji waliovuka umri huo kulingana na sera za ndani.
d) Afya ya Mwili na Akili
-
Mwombaji anatakiwa kuwa na afya njema ya mwili na akili, inayomwezesha kushiriki kikamilifu kwenye shughuli za masomo na mafunzo kwa vitendo.
-
Baadhi ya vyuo huweza kuhitaji cheti cha afya kutoka hospitali ya serikali.
e) Maadili na Tabia
-
Mwombaji anapaswa kuwa na nidhamu na tabia njema.
-
Baadhi ya vyuo huomba barua ya utambulisho au tabia njema kutoka kwa uongozi wa mtaa au shule ya awali.
f) Lugha
-
Uwezo wa kuelewa na kuwasiliana kwa Kiswahili na Kingereza ni muhimu kwa sababu ndiyo lugha kuu zinazotumika katika mafunzo na kufundishia.
3. Kozi Zinazotolewa Katika Ngazi ya Cheti cha Ualimu
Vyuo vya ualimu ngazi ya cheti hutoa mafunzo yafuatayo:
-
Ualimu wa Shule ya Msingi (Primary Teacher Education)
-
Ualimu wa Elimu ya Awali (Early Childhood Education)
Mafunzo haya yanajumuisha masomo ya nadharia darasani pamoja na mafunzo kwa vitendo (Teaching Practice) katika shule mbalimbali, ili kuwapa wanachuo uzoefu wa moja kwa moja wa kufundisha.
4. Muda wa Mafunzo
-
Mafunzo haya huchukua miaka miwili (2).
-
Katika kipindi hiki, mwanafunzi atajifunza mbinu za kufundisha, saikolojia ya mwanafunzi, usimamizi wa darasa, na elimu ya kitaaluma kwa mujibu wa mitaala ya Wizara ya Elimu.
5. Namna ya Kuomba Kujiunga na Vyuo vya Ualimu
Kupitia Mfumo wa Udahili wa NACTEVET
-
Tembelea tovuti ya NACTEVET: https://www.nacte.go.tz
-
Fungua akaunti kupitia Central Admission System (CAS).
-
Chagua kozi ya Education – Certificate (CTE).
-
Chagua vyuo (angalau 3) unavyovipendelea.
-
Lipia ada ya maombi (kawaida ni Tsh 10,000).
-
Subiri majibu ya udahili kwenye akaunti yako au kupitia taarifa za vyuo.
Taarifa Muhimu:
-
Udahili mara nyingi hufanyika kwa awamu mbili: Udahili wa Mwaka (Julai–Septemba) na Udahili wa Kati ya Mwaka (Machi–Mei).
-
Angalia matangazo rasmi ya vyuo na ya TAMISEMI kwa tarehe na taratibu sahihi.
6. Faida za Kujiunga na Mafunzo ya Ualimu Ngazi ya Cheti
-
Ajira katika shule za msingi za serikali na binafsi.
-
Uwezo wa kujiendeleza hadi Diploma na Shahada ya Ualimu.
-
Ujuzi wa kitaaluma na wa maisha kwa ajili ya kufundisha na kulea kizazi kijacho.
-
Uzoefu mkubwa wa ufundishaji kwa vitendo ambao ni msingi wa taaluma ya ualimu.
Sifa za kujiunga na vyuo vya ualimu ngazi ya cheti zimewekwa kwa lengo la kuhakikisha kuwa wanaojiunga na mafunzo haya ni wale wenye uwezo na nia ya dhati ya kuwa walimu bora.
Hii ni hatua ya mwanzo kwa yeyote anayetamani kuwa sehemu ya mabadiliko katika sekta ya elimu nchini Tanzania. Ikiwa una sifa zilizotajwa, basi huu ni wakati sahihi wa kuanza safari yako ya kitaaluma katika ualimu.