Wajumbe wa tume huru ya uchaguzi, Tume Huru ya Taifa ya Uchaguzi ni taasisi huru iliyoanzishwa kwa mujibu wa Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania na Sheria ya Tume Huru ya Taifa ya Uchaguzi Na. 2 ya Mwaka 2024.
Tume hii inahusika na kusimamia michakato yote ya uchaguzi nchini, ikiwemo uchaguzi wa urais, ubunge, udiwani na uchaguzi mwingine wa serikali za mitaa.
Lengo kuu ni kuhakikisha uchaguzi hufanyika kwa huru, haki, na uwazi kuhakikisha demokrasia inadumishwa kwa kufuata sheria na kanuni za uchaguzi.
Muundo wa Wajumbe wa Tume Huru ya Uchaguzi
Tume Huru ya Uchaguzi ina wajumbe saba (7) walioteuliwa, wakiwamo Mwenyekiti na Makamu Mwenyekiti. Wajumbe hawa wanatakiwa kuwa na sifa za kisheria na kimaadili, hasa wajumbe wawili wakuu (Mwenyekiti na Makamu Mwenyekiti) ambao wanapaswa kuwa majaji wa Mahakama Kuu au Mahakama ya Rufani. Aidha, kuteuliwa kwa wajumbe hutegemea uwakilishi wa sehemu tofauti za Muungano wa Tanzania ili kuhakikisha uwiano na usawa wa kijiografia katika tume.
Wajumbe wa sasa wa Tume ni:
- Mhe. Jaji Rufaa Jacobs Mwambegele, Mwenyekiti
- Mhe. Jaji Rufaa (Mst) Mbarouk Salim Mbarouk, Makamu Mwenyekiti
- Mhe. Jaji Asina Abdillah Omari, Mjumbe
- Mhe. Balozi Omar Ramadhani Mapuri, Mjumbe
- Mhe. Magdalena Kamugisha Rwebangira, Mjumbe
- Mhe. Dkt. Zakia Mohamed Abubakar, Mjumbe
(Taarifa nyingine ya mjumbe wa pili haijatajwa wazi katika vyanzo).
Vigezo vya Wajumbe na Utendaji Wao
- Mwenyekiti na Makamu Mwenyekiti lazima wawe majaji walio na uzoefu mkubwa wa kisheria.
- Mjumbe mmoja lazima atoke miongoni mwa wanachama wa Chama cha Wanasheria Tanganyika (TLS).
- Wajumbe wengine wanatakiwa kuwa na uelewa wa kutosha kuhusu masuala ya uchaguzi na unaosimamia uendeshaji wa sera za uchaguzi ili kuhakikisha ufanisi wa shughuli za tume.
- Wajumbe huteuliwa kwa kipindi cha miaka mitano lakini uteuzi unaweza kuongezwa tena na Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.
- Majukumu na Msaada wa Tume
Wajumbe wa Tume Huru ya Uchaguzi huongoza utekelezaji wa shughuli za uchaguzi, kuhakikisha uchaguzi unafanyika kwa uwazi, haki, na huru. Wana jukumu la kupanga sera, kukagua michakato na kuzingatia maadili ya uchaguzi.
Katika utekelezaji wa majukumu yao, Tume husaidiwa na Sekretarieti inayosimamiwa na Mkurugenzi wa Uchaguzi ambaye ni mtendaji mkuu na katibu wa tume. Kwa sasa Mkurugenzi wa Uchaguzi ni Ramadhani Kailima.
Wajumbe wa Tume Huru ya Taifa ya Uchaguzi ni watu wenye sifa za juu za kisheria na uelewa mzuri wa masuala ya uchaguzi. Wana jukumu la kuhakikisha uchaguzi nchini Tanzania unafanyika kwa huru, haki, na kwa kuzingatia sheria. Muundo wa tume unazingatia uwakilishi wa kijiografia na kitaalamu ili kuleta uwiano na ufanisi katika uendeshaji wa shughuli za uchaguzi.
Makala hii ni muhimu kwa watu wanaotaka kuelewa muundo na umuhimu wa tume hii inayohakikisha demokrasia nchini Tanzania inapewa heshima na kutekelezwa ipasavyo.