Vipodozi Vyenye Viambata Sumu na Madhara Yake Mwaka 2025; Vipodozi vinatumika sana katika maisha ya kila siku kwa ajili ya urembo na utunzaji wa ngozi, lakini si vipodozi vyote vinavyotengenezwa kwa usalama. Baadhi ya vipodozi vina viambato sumu vinavyoweza kusababisha madhara makubwa kiafya, ikiwemo ugonjwa wa ngozi, matatizo ya mfumo wa uzazi, na hata saratani. Tanzania imepigania kuondoa vipodozi hivi sokoni kupitia mamlaka kama Shirika la Viwango Tanzania (TBS) na Mamlaka ya Dawa na Chakula (TFDA). Makala hii inajadili kwa kina aina za viambato sumu vinavyopatikana kwenye vipodozi, madhara yake, na hatua za kuepuka.
1. Viambato Sumu Vinavyopatikana Katika Vipodozi
a) Hydroquinone
- Ni kemikali inayotumika kupunguza rangi ya ngozi (skin lightening) lakini ni sumu kwa ngozi na inaweza kusababisha uharibifu wa ngozi, madoa ya kudumu, na kuongeza hatari ya saratani.
- Matumizi yake ya muda mrefu husababisha ngozi kuwa nyembamba na rahisi kuambukizwa.
b) Zebaki (Mercury)
- Hutumika katika sabuni na krimu za kung’arisha ngozi lakini ni sumu kali inayoweza kuingia damu na kusababisha madhara makubwa kwenye figo, ini, na mfumo wa neva.
- Mjamzito akitumia vipodozi vyenye zebaki mtoto anaweza kuzaliwa na matatizo ya ubongo.
c) Steroids (Corticosteroids)
- Hutumika kupunguza kuwasha kwa ngozi lakini matumizi yasiyo na ushauri wa daktari husababisha ngozi kuwa nyembamba, kuvimba, na matatizo ya kinga ya ngozi.
- Steroids bandia pia husababisha madhara ya ndani kama kuharibika kwa figo na ini.
d) Methylene Chloride na Vinyl Chloride
- Kemikali hizi husababisha saratani, matatizo ya mishipa ya fahamu, na ugonjwa wa moyo.
- Zinapatikana katika baadhi ya vipodozi visivyo salama.
e) Zirconium na Halogenated Salicylanilide
- Zirconium husababisha saratani ya ngozi.
- Halogenated Salicylanilide husababisha mzio wa ngozi na ugonjwa wa ngozi, hasa inapopata mwanga wa jua.
2. Madhara ya Matumizi ya Vipodozi Vyenye Viambata Sumu
- Madhara ya ngozi:Â Kuwasha, kuvimba, vidonda, madoa ya kudumu, ngozi nyembamba, na kuzeeka haraka.
- Madhara ya mfumo wa uzazi:Â Ugumba, matatizo ya mimba, na kuharibika kwa homoni za uzazi.
- Madhara makubwa ya ndani:Â Uharibifu wa figo, ini, na mfumo wa neva unaosababisha upofu, uziwi, na kupoteza fahamu.
- Hatari ya saratani:Â Saratani ya ngozi, ini, figo, na viungo vingine kutokana na kemikali sumu.
- Madhara kwa watoto:Â Watoto wa wake wajawazito wanaotumia vipodozi hivi wana hatari ya kuzaliwa na matatizo ya ubongo na maendeleo duni.
3. Matumizi Mabaya ya Vipodozi Vyenye Viambata Sumu
- Wanawake wengi hutumia vipodozi hivi kwa lengo la kung’arisha ngozi kwa haraka, mara nyingine kwa kutumia mikorogo isiyo na usalama.
- Matumizi haya mara nyingi hufanyika bila ushauri wa wataalamu na mara nyingi hutokea sokoni kwa bidhaa zisizo na leseni.
- Madhara yanajitokeza baada ya matumizi ya muda mrefu, na mara nyingi huhitaji matibabu ya gharama kubwa.
4. Hatua za Kuepuka na Kudhibiti Vipodozi Vyenye Viambata Sumu
- Kununua vipodozi vilivyothibitishwa na mamlaka kama TBS na TFDA:Â Hakikisha bidhaa ina leseni na lebo sahihi.
- Kuepuka vipodozi vyenye viambato hatari kama hydroquinone, zebaki, steroids zisizoruhusiwa, na kemikali zingine sumu.
- Kusoma lebo kwa makini:Â Angalia viambato na epuka bidhaa zisizoeleweka au zisizo na taarifa kamili.
- Kuepuka kununua vipodozi visivyo na leseni au kutoka kwa wauzaji wasiojulikana hasa kwenye mitandao ya kijamii.
- Ripoti bidhaa hatari kwa mamlaka husika kama TBS na TFDA.
- Elimu kwa jamii juu ya madhara ya vipodozi vyenye sumu na umuhimu wa kutumia vipodozi salama.
Vipodozi vyenye viambata sumu ni tishio kubwa kwa afya ya watumiaji nchini Tanzania na duniani kote. Matumizi ya muda mrefu ya vipodozi hivi husababisha madhara makubwa kiafya ikiwemo ugonjwa wa ngozi, matatizo ya mfumo wa uzazi, na saratani. Ni muhimu kwa watumiaji kuchagua vipodozi salama, kusoma lebo kwa makini, na kutafuta ushauri wa wataalamu. Mamlaka za serikali zina jukumu la kuendelea kudhibiti soko la vipodozi ili kulinda afya ya umma.