Aina ya Vipele vya Ukimwi; Vipele ni miongoni mwa dalili za kawaida zinazoweza kuonekana kwa watu wanaoishi na Virusi vya Ukimwi (VVU) au ugonjwa wa Ukimwi (HIV/AIDS). Kupungua kwa kinga ya mwili kunafanya ngozi kuwa rahisi kuambukizwa na magonjwa ya bakteria, virusi, na fangasi, ambayo husababisha aina mbalimbali za vipele. Vipele hivi vinaweza kuonekana sehemu mbalimbali za mwili ikiwemo uso, mikono, mdomo, na maeneo ya siri. Makala hii inajadili kwa kina aina kuu za vipele vya ukimwi, sifa zao, na umuhimu wa utambuzi.
1. Vipele na Harara Vidogo Vidogo Mwilini
- Huu ni miongoni mwa vipele vya kawaida vinavyotokea kwa watu wenye VVU.
- Huonekana kama vipele vidogo vidogo na mabaka mekundu kwa watu wenye ngozi nyeupe, na rangi ya zambarau au nyeusi kwa watu wenye ngozi meusi.
- Mara nyingi hujitokeza sehemu kubwa za mwili, viganja vya mikono, chini ya kanyagio, maeneo ya siri, na hata mdomoni.
2. Penisiliosis
-
Ni ugonjwa wa ngozi unaosababishwa na fangasi Penicillium marneffei.
-
Vipele vya penisiliosis ni nadra lakini vina sifa za kipekee kama:
-
Vipele vidogo vyenye mwonekano wa kitovu.
-
Vidonda vikubwa na vipele vinavyoambatana na mabaka.
-
Vipele vinaweza kufanana na chunusi na kuambatana na maambukizi ya ngozi au folikulaitis.
-
3. Basilari Angiomatosis
- Ugonjwa unaosababishwa na maambukizi ya bakteria Bartonella henselae na Bartonella quintana.
- Huonekana kama uvimbe kwenye ngozi unaojulikana kama angioma, kutokana na kuzalishwa kwa mishipa mipya ya damu.
- Vipele vinaweza kuwa nyekundu au zambarau, kutokea mmoja mmoja au makundi, na mara nyingine huonekana kwenye kope za macho, ngozi laini, ini, na bandama.
- Hutokea kwa wagonjwa wenye CD4 chini ya 100.
4. Vipele vya TB (Tuberculosis)
- Husababishwa na bakteria Mycobacterium tuberculosis na aina nyingine za mycobacteria.
- Vipele vinaweza kuwa vidogo au vikubwa kama nundu, gamba jekundu maeneo kama magoti, mgongo wa chini, na kiwiko cha mkono.
- Vipele vinaweza kuwasha au kuuma na kuonekana kama jipu au upele mkubwa wenye usaha ndani yake.
5. Vipele vya Kirusi Herpes Simplex (HSV)
- Maambukizi haya ni ya kawaida kwa wagonjwa wenye VVU na mara nyingi huashiria kuamshwa kwa virusi vilivyolala mwilini.
- Huonekana kama malenge madogo yaliyo kwenye mkusanyiko maeneo ya ndani ya midomo na ngozi laini ya maeneo ya siri.
- Vipele vinaweza kuwa vidogo au vikubwa, na mara nyingine huambatana na vidonda vya kina kirefu.
6. Vipele vya Kirusi Varicella Zoster (VZV)
- Maambukizi ya VZV yanaweza kutokea katika hatua yoyote ya ugonjwa wa ukimwi.
- Vipele vinaweza kuwa na rangi tofauti kama zambarau, pinki, kahawia, mweusi, bluu au mwekundu, kulingana na rangi ya ngozi.
- Vipele hivi hutokea sana kwenye maeneo kama paja, miguu, kanyagio, na uso, na mara nyingine kwenye macho, koo, na sehemu nyingine za mwili.
7. Molluscum Contagiosum
- Husababishwa na kirusi cha pox na huathiri ukuta wa juu wa ngozi.
- Vipele ni vidogo, vinaonekana kama kitovu, rangi nyeupe au pinki, na ngozi nyororo.
- Vipele vinaweza kuwa vidogo kama pini au ukubwa wa kifutio cha penseli, na mara nyingine huambatana na kuwasha au vidonda.
- Vipele vinaweza kutokea sehemu mbalimbali za mwili ikiwa ni pamoja na mikono, uso, tumboni, na maeneo ya siri.
8. Vipele vya Human Papilloma Virus (HPV)
- Hufahamika kama vipele vya verruca vulgaris na condylomata acuminate.
- Huonekana kama sunzua au uyoga uliosambaa, hasa kwenye ngozi laini kama uke, uume, midomo, na uso.
- Idadi ya vipele huongezeka kadri kinga ya mwili inavyopungua.
9. Cytomegalovirus (CMV) wa Ngozi
- Husababishwa na kirusi cha Cytomegalovirus.
- Mara nyingi huonekana kama vipele vidogo vidogo vyenye maji au visivyo na maji, vinundu vikubwa, na vidonda maeneo ya njia ya haja kubwa, uume, au uke.
- Huathiri sana watu wenye VVU.
10. Kaposi’s Sarcoma
- Saratani inayohusiana na VVU, husababisha vipele vya ngozi vya rangi ya zambarau au nyekundu.
- Vipele vinaweza kuonekana sehemu mbalimbali za mwili ikiwa ni pamoja na ngozi, kope za macho, na maeneo ya ndani ya mwili.
- Ni dalili ya hatua ya juu ya ukimwi na inahitaji matibabu maalum.
Vipele vya ukimwi ni dalili muhimu za maambukizi ya VVU na magonjwa yanayohusiana nayo. Kutambua aina mbalimbali za vipele, sifa zao, na maeneo yanayotokea ni muhimu kwa utambuzi wa mapema na kuanza matibabu sahihi. Wagonjwa wenye dalili hizi wanashauriwa kutafuta msaada wa kitaalamu kwa uchunguzi na matibabu ya haraka ili kuboresha afya zao na kupunguza madhara makubwa.